Gezondheidseffecten van contact met groen
Beschrijving
Er is veel wetenschappelijke evidentie dat groene gebieden een bijdrage leveren aan het verbeteren van de fysieke en mentale gezondheid van omwonenden en mensen die deze gebieden bezoeken.
Hierbij zijn er verschillende mechanismen die spelen:
- Zicht op en contact met groen hebben positieve effecten op mentale gezondheid (stress, depressie).
- Nabijheid van groen stimuleert openluchtrecreatie en beweging, met directe positieve effecten op gezondheid en afgeleide positieve effecten via het verminderen van overgewicht.
- Contact met groen zorgt voor een betere ontwikkeling van kinderen.
- Nabijheid van groen verlaagt de kans op overgewicht en obesitas.
- Daarnaast biedt groene ruimte een specifiek kader van belang voor zorgtoerisme.
Onrechtstreekse gezondheidseffecten via luchtkwaliteit of reductie van geluidshinder zijn er ook, maar ze vallen niet onder deze categorie. Deze zijn wel terug te vinden op het gezondheidsdashboard (verwacht eind 2022)
Er is een zekere overlap met de baten van recreatie. Herstel en rust behoren tot de belangrijkste motieven voor recreatieve bezoeken aan groene ruimtes, en dit motief is nauw verbonden met mentale gezondheidseffecten. Recreatieve bezoeken leiden ook tot meer beweging en dit is één van de elementen die leiden tot gezondheidseffecten. In de vorige hoofdstukken hebben we deze effecten ook beschouwd, maar vanuit het oogpunt van de recreant en de omwonende. De gezondheidsbaten komen ook de rest van de maatschappij ten goede, in de vorm van minder uitgaven in de gezondheidszorg en vermeden absenteïsme op de werkplaats. In dit hoofdstuk besteden we daarom zowel aandacht aan de gezondheidseffecten en gerelateerde baten voor de patiënt, maar ook indirecte effecten voor de rest van de maatschappij.
Benodigde inputgegevens:
- Het aantal inwoners in het gebied en binnen 100m
- Het aantal inwoners tussen 100m en 1 km van het gebied
- Het aantal inwoners tussen 1 en 3 km van het gebied
Kwalitatieve waardering
Het belang van de dienst wordt weergegeven door een score te geven op het aantal gezondheidseffecten een gebied heeft, gedeeld door de grootte van het gebied (DALY/ha)
Kwantitatieve waardering
Hoewel er veel wetenschappelijke evidentie is dat groene ruimte een bijdrage levert aan het verbeteren van de fysieke en mentale gezondheid, zijn er minder studies die toelaten om deze effecten te kwantificeren. Om de gezondheidseffecten van omgevingskwaliteit (aanwezigheid van groen) te kwantificeren zijn dosis-effect relaties nodig. Dit soort studies kijkt naar het verband tussen aanwezigheid van groen in de nabije of ruime omgeving van een burger en zijn gezondheidstoestand.
We baseren de kwantificering op de resultaten van een wetenschappelijk meerjaren programma in Nederland (Vitamine G - Maas, 2008). Dit onderzoek toont aan dat er een positief verband is tussen de hoeveelheid groenoppervlakte binnen een 1 km straal van de woning en het minder voorkomen van 18 op een totaal van 24 specifiek onderzochte ziektebeelden. De studie is gecontroleerd voor indirecte demografische en socio-economische eigenschappen van de respondenten en voor de mate van verstedelijking. Er is o.a. een positief effect gevonden op hartziektes, nek- en rugklachten, depressie, angststoornissen, infecties van de bovenste luchtwegen, astma, infectieziekten van het maagdarmkanaal, urineweginfecties en diabetes. De relatie is het grootst voor mentale ziektes.
Voor angststoornissen dalen de negatieve gezondheidseffecten met 5% voor elke 10% extra groene ruimte. Voor andere gezondheidseffecten varieert de daling van 4% voor depressie tot 1% voor hoge bloeddruk. We drukken dit uit in de vermindering in aantal DALY’s (Disability-adjusted life years) zijnde een vermindering in de maat voor de totale last ontstaan door ziekte.
Tabel: Samenvattende tabel gezondheidseffecten van 10% extra groene ruimte binnen 1km en 3 km van woning.
| Gezondheidseffecten | DALY per 1000 inwoners voor 10% extra groene ruimte binnen een straal van | |
|---|---|---|
| 1 km | 1 tot 3 km | |
| Mentaal | 1,14 | 0,78 |
| Andere | 1,32 | / |
| Totaal | 2,46 | 0,78 |
uitgedrukt in DALY’s per 1.000 inwoners
Omdat we in de Natuurwaardeverkenner vertrekken vanuit het groengebied in plaats vanuit de woning moeten we een aantal extra berekeningen toepassen:
We hebben de cijfers uit bovenstaande tabel omgerekend naar DALY’s voor 1 ha groene ruimte (landbouw, natuur, bos) per 1000 inwoners:
- 10% extra groen in een straal van 1 km rond de woning is 31,4 ha extra groen.
- 2,46 DALY voor 31,4 ha extra
- 0.078 DALY voor 1 ha natuur in een straal van 1 km
Dezelfde berekening wordt toegepast voor groen tussen 1 en 3 km van de woning
Als we vertrekken vanuit het groengebied om het aantal DALY te berekenen zal niet elke ha van dit gebied binnen de 1 km (respectievelijk 3 km) van de woningen liggen. We hebben daarom op basis van de grootte van de gebieden berekend hoeveel % van de totale oppervlakte moet meegenomen worden in de berekening.
Monetaire waardering
Economische waardering van gezondheidseffecten omvat 3 soorten baten (De Nocker et al, 2010):
- Minder ziektekosten: minder uitgaven medicijnen, hospitaalkosten, etc. Hiervoor worden maximaal data voor Vlaanderen en/of België gebruikt.
- Minder verlies aan productiviteit: zowel op de werkvloer als voor thuisarbeid, beide op basis van Belgische/Vlaamse data.
- Minder welvaartsverlies door lijden (zowel eigen lijden als lijden door familieleden,…): Dit wordt gewaardeerd aan de hand van data uit de Europese literatuur, waarin dit wordt afgeleid aan de hand van geuite voorkeuren (bijv. contingente waarderingsstudies). Deze data worden ook gehanteerd in Europese studies voor onderbouwing milieubeleid.
Recent werd voor de studie rond natuurlijke kapitaal accounts een waarde berekend voor het waarderen van de reductie in “verloren kwaliteitsvolle levensjaren” door groen: 36 000 euro per DALY (De Nocker et al. 2020 ). Dit cijfer is gebaseerd op een vergelijking van de economische gegevens voor verschillende ziektes met de overeenkomstige DALYs.
Uitgangspunten
- We kunnen op basis van de beschikbare data geen onderscheid maken tussen de invloed van het soort groene ruimte (bos, natuur, landbouw) op gezondheid.
- De gebruikte cijfers vertrekken vanuit de woningen (inwoners). We hebben deze omgerekend naar een methode om te kunnen vertrekken vanuit de groengebieden.
- Gezondheidsbaten tellen we niet op bij de andere culturele diensten. We bekijken dit als een andere wijze van waardering van groen.
Te gebruiken cijfers
Tabel: Scores voor kwalitatieve waardering
| ondergrens | score |
|---|---|
| 0 | 1 |
| 0,001 | 2 |
| 0,023 | 3 |
| 0,044 | 4 |
| 0,066 | 5 |
| 0,088 | 6 |
| 0,12 | 7 |
| 0,16 | 8 |
| 0,2 | 9 |
| 0,29 | 10 |
Bron: ECOPLAN grens = aantal DALY/oppervlakte gebied
Tabel: Kwantitatieve waardering van gezondheidseffecten van 1 ha extra groen in DALY per 1000 inwoners
| binnen een straal van | 100m | 1 km | 1 tot 3 km |
|---|---|---|---|
| Mentaal | 0.036 | 0.036 | 0.0031 |
| Andere | 0.042 | 0.042 | 0 |
| Totaal | 0.078 | 0.078 | 0.0031 |
Tabel: Correctiefactor oppervlakte gebied
| Te gebruiken in berekening aantal DALY binnen 1 km | Te gebruiken in berekening aantal DALY tussen 1 en 3 km | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Ondergrens grootte gebied (ha) | % voor inwoners binnen 100 m | % voor inwoners tussen 100 m en 1 km | % voor inwoners binnen 100 m | % voor inwoners tussen 100 m en 1 km | % voor inwoners tussen 1km en 3 km |
| 0 | 100% | 91% | 0% | 9% | 98% |
| 5 | 100% | 85% | 0% | 15% | 96% |
| 10 | 100% | 77% | 0% | 23% | 92% |
| 20 | 100% | 59% | 0% | 41% | 85% |
| 50 | 91% | 39% | 9% | 61% | 76% |
| 100 | 57% | 23% | 43% | 77% | 64% |
| 200 | 32% | 13% | 68% | 87% | 46% |
| 400 | 22% | 9% | 78% | 83% | 35% |
| 600 | 17% | 7% | 80% | 73% | 28% |
| 800 | 14% | 6% | 72% | 63% | 24% |
| 1000 | 12% | 5% | 65% | 56% | 21% |
| 1200 | 10% | 4% | 59% | 50% | 18% |
| 1400 | 9% | 4% | 53% | 45% | 16% |
| 1600 | 8% | 3% | 49% | 41% | 15% |
| 1800 | 7% | 3% | 45% | 38% | 13% |
| 2000 | 4% | 1% | 25% | 21% | 8% |
Monetaire waardering is 36.000€ per DALY
Vertaling naar een indicator
Omdat DALY niet een zo voor de hand liggende eenheid is hebben we deze vertaald naar het aantal doktersbezoeken iemand zou afleggen moest hij/zij de aandoeningen krijgen die minder groen met zich meebrengt.
Parameter= 0.265924 doktersbezoeken per 1000 inwoners per ha groene ruimte (TEEBstad-tool, 2016)
We gebruiken ook de monetaire waardering as such omdat dit de vermeden gezondheidskosten voor de maatschappij weergeeft.
Een voorbeeld
Een gebied van 50 ha industriële site wordt omgezet naar een gebied dat bestaat uit 25 ha bos en 25 ha weiland.
In een straal van 100 m wonen 30 inwoners. In een straal van tussen 100m en 1 km wonen 1429 inwoners. In een straal tussen 1 en 3 km wonen 11320 inwoners
De kwalitatieve score van de omzetting van het gebied bedraagt 5 (3,75 DALY/50 ha = 0,075)
Het gezondheidseffect op de inwoners binnen 100 m van gebied= 0,078 DALY/1000 inwoners x 30 inwoners x 91% x 50 ha groen= 0,11 DALY 0,0031 DALY/1000 inwoners x30 inwoners x 9% x 50 ha groen = 0,0004 DALY
Het gezondheidseffect op de inwoners binnen 1 km van gebied= 0,078 DALY/1000 inwoners x 1429 inwoners x 39% x 50 ha groen = 2,17 DALY 0,0031 DALY/1000 inwoners x 1429 inwoners x 61% x 50 ha groen= 0,14 DALY
Het gezondheidseffect op de inwoners tussen 1 en 3 km van het gebied = 0,0031 DALY/1000 inwoners x 11320 inwoners x 76% x 50 ha groen = 1,33 DALY
De monetaire waarde is gelijk aan 135 014€ (3,7504 x 36.000€)
Er worden 19 minder doktersbezoeken afgelegd omwille van het nieuwe groen in de omgeving. (0.265924 x 50 ha x 1459/1000 inwoners)